قرآن
«[برخى] بادیه نشینان گفتند: ایمان آوردیم. بگو: «ایمان نیاورده اید؛ لیکن بگویید: اسلام آوردیم. و هنوز ایمان در دل هاى شما داخل نشده است، و اگر خدا و پیامبرِ او را فرمان برید، از [ارزشِ] کرده هایتان چیزى کم نمى کند. خدا آمرزنده ی مهربان است».
حدیث
46. الکافى- به نقل از ابو بصیر-: از امام باقر علیه السلام شنیدم که مى فرماید: «بادیه نشینان گفتند: ایمان آوردیم. بگو: شما ایمان نیاورده اید؛ بلکه بگویید: اسلام آوردیم». پس هر کس بگوید آنها ایمان آوردند، دروغ گفته است، و هر کس هم بگوید اسلام نیاوردند، دروغ گفته است».
47. الکافى- به نقل از جمیل بن دَرّاج-: از امام صادق علیه السلام در باره ی این سخن خداوند عز و جل: «بادیه نشینان گفتند: ایمان آوردیم. بگو: شما ایمان نیاورده اید؛ لیکن بگویید: اسلام آوردیم. و هنوز ایمان به دل هاى شما داخل نشده است» پرسیدم. به من فرمود: «آیا نمى بینى که ایمان، غیر از اسلام است؟».
48. امام صادق علیه السلام: ایمان، شریک اسلام است؛ امّا اسلام، شریک ایمان نیست. ایمان، آن است که در دل ها جا مى گیرد (امر قلبى است)، و اسلام، چیزى است که ازدواج ها و میراث ها و حفظ خون ها به سبب آن صورت پذیرد. ایمان، اسلام را در بر دارد؛ امّا اسلام، ایمان را در بر ندارد.(1)
49. الکافى- به نقل از ابو صباح کنانى-: به امام صادق علیه السلام گفتم: کدام یک برتر است: ایمان یا اسلام؟ زیرا کسانى که نزد ما هستند، مى گویند: اسلام از ایمان برتر است.
امام صادق علیه السلام فرمود: «ایمان، بالاتر از اسلام است».
گفتم: این را برایم توضیح دهید.
فرمود: «چه مى گویى در باره ی کسى که در مسجد الحرام عمدا نجاست کند؟».
گفتم: باید او را سخت تنبیه کرد.
فرمود: «درست است. چه مى گویى در باره ی کسى که در خانه ی کعبه، عمدا نجاست کند؟».
گفتم: باید کشته شود.
فرمود: «درست است. پس مى بینى که کعبه برتر از مسجد است، و کعبه با مسجد شریک است؛ ولى مسجد با کعبه شریک نیست. همین سان، ایمان با اسلام شریک است؛ امّا اسلام، شریک ایمان نیست».
50. امام على علیه السلام: اسلام، به ایمان نیاز دارد.
51. امام على علیه السلام: ممکن است انسان، مسلمان باشد و مؤمن نباشد؛ امّا براى این که مؤمن باشد، باید حتما مسلمان باشد.
1) در اصطلاح علم منطق، میان اسلام و ایمان، رابطه ی عموم و خصوص مطلق، برقرار است. هر مؤمنى مسلمان هست؛ امّا هر مسلمانى مؤمن نیست.
