یکى از نکات تنبّه آفرینى که در احادیث اهل بیت علیهم السلام مورد توجّه قرار گرفته است، تقسیم بندى ایمان به پایدار و ناپایدار است.
ایمان پایدار، ایمانى است که براى همیشه، همراه انسان است و ایمان «مُستَقَرّ» نامیده مى شود، و ایمان ناپایدار، ایمانى است که پس از مدّتى، از انسان جدا مى گردد و از این رو، «مستَوْدَع»(1) نام دارد، بدین معنا که گوهر ایمان، مدّتى به صورت امانت، در اختیار اوست، امّا به دلیل این که نمى تواند از آن خوب پاسدارى کند، آن را از دست مى دهد.
با تأمّل در این نکته، یک راز مهمّ سیاسى و تاریخى گشوده مى شود که چگونه در تاریخ اسلام، افرادى مؤمن و فداکار، پس از مدّتى به اسلام حقیقى پشت کردند و بلکه در برابر آن و حامیان واقعىِ اسلام صف کشیدند.
از نگاهِ احادیث اهل بیت علیهم السلام، عوامل پایدارى ایمان، عبارت اند از: وَرَع، هماهنگى گفتار و کردار، استقامت در پیمودن راه حق، کردار نیک، یارى رساندن به بینوایان، و استمداد از خداوند متعال.
آفات ایمان نیز که موجب ناپایدارىِ آن مى گردند، عبارت اند از: شرک، بدعت، غُلُو، لجاجت در برابر حق، ترک تمسّک به ولایت اهل بیت علیهم السلام، افشا کردن اسرار آنان، دروغ بستن به آنان، حلال دانستن محرّمات الهى، بى تابى، بى شرمى، حسد، آزار رساندن به اهل ایمان و یادداشت کردن لغزش هاى آنان، آزار رساندن به همسایه و به طور کلّى، هر نوع گناهى.
1) تعبیر «مستقر» و «مستودع»، از آیه ی 98 از سوره ی انعام گرفته شده و روایاتى که این آیه را بر ایمان پایدار و ناپایدار تطبیق کرده اند، ظاهرا تأویل آیه را بیان کرده اند، نه تفسیر آن را.
