در باره ی مفهوم شرعى «ایمان»، فقها و محدّثان و متکلّمان و مفسّران، سخن بسیار گفته اند و آراى گوناگونى ابراز داشته اند(1) که مجالى براى طرح و نقد آنها نیست. در این جا، با بهره گیرى از متن قرآن و احادیث اسلامى، ابتدا مفهوم ایمان را بیان خواهیم کرد، و تفاوت مفهومى ایمان و اسلام و نیز تفاوت ایمان و یقین را از منظر احادیث، مورد بررسى قرار خواهیم داد و در ادامه، به برجسته ترین عناوینى که در ارزیابى تحقّق ایمان حقیقى کاربرد دارند، مانند: «ملاک ایمان»، «نظام ایمان»، «پایه هاى ایمان»، «ارکان ایمان» و… اشاره خواهیم داشت.
در ادامه، امورى که از منظر قرآن، ایمان به آنها واجب است، ارائه مى شوند.
سپس ارزش ایمان، خاستگاه هاى ایمان، پایدارى و ناپایدارى ایمان، درجات ایمان، برکات ایمان، ویژگى هاى اهل ایمان و زیان هاى بى ایمانى، در نُه فصل تقدیم مى گردد. اینک، توضیحى کوتاه در باره ی مطالب یاد شده:
1) ر. ک: المعجم فى فقه لغة القرآن و سرّ بلاغته: ج 3 ص 629- 653، نضرة النعیم: ج 3 ص 641- 645.
