آخرت، در لغت

واژه «آخرة» مؤنّث «آخِر» (بر وزن فاعل) و مقابل «اوّل» و «متقدِّم» است.

در العین آمده است:

الآخِرُ وَ الآخِرَةُ: نَقیضُ المُتَقَدِّمُ وَ المُتَقَدِّمَةُ، وَ مُقَدَّمُ الشَّیءِ وَ مُؤَخَّرُهُ.(1)

آخِر و آخرة، نقیض متقدّم و متقدّمه هستند، و [گفته مى شود:] مقدَّم (جلوى) یک چیز و مؤخَّر (عقب/ آخر) آن.

در المقاییس نیز مى خوانیم:

الهَمزَةُ وَ الخاءُ وَ الرّاءُ أصلٌ واحِدٌ إلَیهِ تَرجعُ فُروعُهُ، وَ هُوَ خِلافُ التَّقَدُّمِ. وَ هذا قِیاسٌ أخَذناهُ مِنَ الخَلیلِ….(2)

همزه و خاء و راء، یک ریشه معنایى را تشکیل مى دهند و فروعش به آن باز مى گردند. و آن، خلاف «تقدّم» است. این قیاس است که ما از خلیل گرفته ایم.

1) العین: ص 39 مادّه «أخر».

2) معجم مقاییس اللغة: ج 1 ص 70.