3 / 1
تَناسُبُ الأَرواحِ
9340.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : الأَرواحُ جُنودٌ مُجَنَّدَةٌ ، فَما تَعارَفَ مِنهَا ائتَلَفَ ، وما تَناکَرَ مِنهَا اختَلَفَ .(1)
3 / 2
الإِیمانُ وَالعَمَلُ الصّالِحُ
الکتاب
» إِنَّ الَّذِینَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّــلِحَـتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَـنُ وُدًّا » .(2)
الحدیث
9341.المعجم الأوسط عن ثوبان عَن رسول اللّه صلى الله عل إنَّ العَبدَ یَلتَمِسُ مَرضاةَ اللّه ِ عز و جل ، فَلا یَزالُ کَذلِکَ ، فَیَقولُ اللّه ُ : یا جِبریلُ ، إنَّ عَبدی فُلانا یَلتَمِسُ أن یُرضِیَنی ، فَرِضائی عَلَیهِ . فَیَقولُ جِبریلُ علیه السلام : «رَحمَةُ اللّه ِ عَلى فُلانٍ» وتَقولُ حَمَلَةُ العَرشِ ، ویَقولُ الَّذینَ یَلونَهُم ، حَتّى یَقولَهُ أهلُ السَّماواتِ السَّبعِ . ثُمَّ یَهبِطُ إلَى الأَرضِ . فَقالَ رَسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : وهِیَ الآیَةُ الَّتی أنزَلَ اللّه ُ عَلَیکُم فی کِتابِهِ : «إِنَّ الَّذِینَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّــلِحَـتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَـنُ وُدًّا» . وإنَّ العَبدَ لَیَلتَمِسُ سَخَطَ اللّه ِ ، فَیَقولُ اللّه ُ عز و جل : یا جِبریلُ ، إنَّ فُلانا یُسخِطُنی ، ألا وإنَّ غَضَبی عَلَیهِ . فَیَقولُ جِبریلُ : غَضِبَ اللّه ُ عَلى فُلانٍ ، ویَقولُ حَمَلَةُ العَرشِ ، ویَقولُ مَن دونَهُم ، حَتّى یَقولَهُ أهلُ السَّماواتِ السَّبعِ . ثُمَّ یَهبِطُ إلَى الأَرضِ .(3)
3 / 1
سازگارى جان ها
9340.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : جان ها (روح ها) ، [همچون] سپاهیانى فراهم آمده هستند که هر کدام که یکدیگر را شناختند ، با یکدیگر اُلفت مى گیرند و هر یک که دیگرى را نشناختند ، با یکدیگر اختلاف خواهند یافت .
3 / 2
ایمان و کار شایسته
قرآن
«کسانى که ایمان آورده اند و کارهاى شایسته کرده اند، به زودى [خداى] رحمان براى آنان محبّتى قرار مى دهد» .
حدیث
9341.المعجم الأوسط ـ به نقل از ثوبان ـپیامبر خدا فرمود : «گاهى بنده ، در پى کسب خشنودى خداوند بر مى آید و همواره بر آن حال است ، تا آن که خداوند مى فرماید : اى جبرئیل! فلان بنده ام در پىِ آن است که مرا خشنود کند . پس خشنودى من شاملش باد . پس جبرئیل علیه السلام مى گوید : رحمت خدا بر فلانى باد ! حاملان عرش نیز چنین مى گویند وآن گاه، فرشتگانى که به آنان نزدیک هستند و همه ساکنان آسمان هاى هفتگانه نیز چنین مى گویند . سپس این سخن ، به زمین فرود مى آید» . سپس پیامبر خدا فرمود: «و این ، [مفاد] همان آیه است که خداوند بر شما در کتابش نازل ساخته است: «آنان که ایمان آورده اند وکارهاى شایسته کرده اند، [خداى]رحمان به زودى برایشان محبّتى قرار مى دهد» . گاه نیز بنده در پىِ خشم خدا بر مى آید . پس خداى عز و جل مى فرماید : اى جبرئیل! فلانى مرا خشمگین ساخته است . هان! خشم من بر او باد! . پس جبرئیل علیه السلام مى گوید : خشم خدا بر فلانى باد! حاملان عرش نیز چنین مى گویند و فرشتگانِ فروتر از ایشان نیز چنین مى گویند ، تا آن که ساکنان آسمان هاى هفتگانه نیز این سخن را مى گویند و سپس [این سخن]به زمین فرود مى آید» .
9342.رَسول اللّه ِ صلى الله علیه و آله : إذا أحَبَّ اللّه ُ عَبدا نادى جِبریلَ : إنّی قَد أحبَبتُ فُلانا فَأَحِبَّهُ . ـ قالَ : ـ فَیُنادی فِی السَّماءِ ، ثُمَّ تَنزِلُ لَهُ المَحَبَّةُ فی أهلِ الأَرضِ ، فَذلِکَ قَولُ اللّه ِ : «إِنَّ الَّذِینَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّــلِحَـتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَـنُ وُدًّا» . وإذا أبغَضَ اللّه ُ عَبدا نادى جِبریلَ : إنّی أبغَضتُ فُلانا . فَیُنادی فِی السَّماءِ ، ثُمَّ تَنزِلُ لَهُ البَغضاءُ فِی الأَرضِ .(4)
9343.الإمام علیّ علیه السلام : قُلتُ : یا رَسول اللّه ِ أخبِرنی عَن قَولِ اللّه ِ تَبارَکَ وتَعالى : » سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَـنُ وُدًّا» ؟ قالَ : یا عَلِیُّ ، المَحَبَّةُ عِندَ اللّه ِ وَالمَلائِکَةِ وفی قُلوبِ المُؤمِنینَ . یا عَلِیُّ ، إنَّ اللّه َ تَبارَکَ وتَعالى أعطَى المُؤمِنینَ ثَلاثَةً : المِقَةَ ، وَالمَحَبَّةَ ، وَالمَهابَةَ فی صُدورِ المُؤمِنینَ .(5)
9342.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هرگاه خداوند ، بنده اى را دوست بدارد ، به جبرئیل علیه السلام ندا مى کند : «من فلانى را دوست دارم ، پس او را دوست بدار» . پس [جبرئیل علیه السلام این مطلب را] در آسمان ، ندا مى کند . سپس محبّت او در [دل] زمینیان فرود مى آید ، و این است [معناى] سخن خداوند: «آنان که ایمان آورده اند وکارهاى شایسته کرده اند ، به زودى [خداى] رحمان برایشان محبّتى قرار خواهد داد» . هرگاه نیز خداوند با بنده اى دشمنى کند، به جبرئیل علیه السلام ندا مى کند : «من با فلانى دشمنى مى کنم». پس [جبرئیل علیه السلام نیز این را] در آسمان ندا مى کند . سپس دشمنىِ او ، [در دل اهل] زمین فرود مى آید .
9343.امام على علیه السلام : گفتم : اى پیامبر خدا ! درباره این سخن خداى متعال خبرم ده : «به زودى [خداى]رحمان برایشان محبّتى قرار مى دهد» . فرمود : «اى على! محبّت ، نزد خداوند و فرشتگان و در دل هاى مؤمنان است . اى على ! خداوند متعال به مؤمنان سه چیز داده است : مهر ، محبّت ، و شُکوه در سینه هاى مؤمنان» .
9344.عنه علیه السلام : سَأَلتُ رَسول اللّه ِ صلى الله علیه و آله عَن قَولِهِ تَعالى : » سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَـنُ وُدًّا» ما هُوَ یا رَسول اللّه ِ ؟ قالَ : المَحَبَّةُ ـ یا عَلِیُّ ـ فی صُدورِ المُؤمِنینَ وَالمَلائِکَةِ المُقَرَّبینَ . یا عَلِیُّ ، إنَّ اللّه َ تَعالى أعطَى المُؤمِنَ ثَلاثا : المِقَةَ . والمَحَبَّةَ ، وَالمَلاحَةَ ، وَالمَهابَةَ فی صُدورِ الصّالِحینَ . فَمَنِ اصطَنَعَهُ لِنَفسِهِ قَبِلَ نَفسَهُ ؛ فَوُجِدَ لَهُ حَلاوَةٌ ومَلاحَةٌ . ومَن دَعاهُ فَأَجابَهُ وصَدَقَهُ فِی الإِجابَةِ قَرَّبَهُ ، فَقَبِلَ قَلبَهُ ، فَوُجِدَ لَهُ فِی القُلوبِ وُدُّهُ وهُوَ المَحَبَّةُ .(6)
9345.الإمام الصادق علیه السلام : کانَ سَبَبُ نُزولِ هذِهِ الآیَةِ أنَّ أمیرَ المُؤمِنینَ علیه السلام کانَ جالِسا بَینَ یَدَی رَسول اللّه ِ صلى الله علیه و آله ، فَقالَ لَهُ : «قُل یا عَلِیُّ : اللّهُمَّ اجعَل لی فی قُلوبِ المُؤمِنینَ وُدّا» ، فَأنزَلَ اللّه ُ : » إِنَّ الَّذِینَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّــلِحَـتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَـنُ وُدًّا» .(7)
9346.سنن ابن ماجة عن أبی ذرّ عَن رسول اللّه ِ صلى الله قُلتُ لَهُ : الرَّجُلُ یَعمَلُ العَمَلَ للّه ِ فَیُحِبُّهُ النّاسُ عَلَیهِ ؟ ! قالَ : ذلِکَ عاجِلُ بُشرَى المُؤمِنِ .(8)
3 / 3
حُسنُ الخُلُقِ
9347.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : حُسنُ الخُلُقِ یُثبِتُ المَوَدَّةَ .(9)
9344.امام على علیه السلام : از پیامبر خدا درباره این گفتار خداوند : «به زودى [خداى] رحمان برایشان محبّتى قرار خواهد داد» ، پرسیدم که چیست ؟ فرمود: «اى على ! محبّت است که در سینه هاى مؤمنان و فرشتگان مقرّب است . اى على ! خداوند متعال ، به مؤمن سه چیز داده است : مهر و محبّت ، نمکین بودن ، و شُکوه در سینه هاى صالحان . پس کسى که خداوند ، او را براى خود بر گزیند ، جانش پذیراى آن مى گردد و شیرینى و نمکى در او پدید مى آید ، و کسى که خداوند ، بخوانَدَش و او اجابت کند و در این اجابتْ راستى نشان دهد ، خداوند او را مقرّب مى سازد . پس قلبش آن را مى پذیرد و در دل ها ، دوستىِ او ـ که همان محبّت است [که در آیه بدان اشاره شده] ـ پدیدار مى شود» .
9345.امام صادق علیه السلام : سبب نزول این آیه ،(10) آن بود که امیر مؤمنان ، مقابل پیامبر خدا نشسته بود که پیامبر صلى الله علیه و آله به او فرمود : «اى على ! بگو : پروردگارا ! برایم در دل هاى مؤمنان ، محبّتى قرار ده» . پس از آن ، خداوند این آیه را فرود آورد : «آنان که ایمان آورده اند وکارهاى شایسته کرده اند ، [خداى]رحمان به زودى برایشان محبّتى قرار مى دهد» .
9346.سنن ابن ماجة ـ به نقل از ابو ذر ـ: به پیامبر خدا گفتم : [چگونه است که] انسان کارى را براى خدا مى کند [و چشمى به مردم ندارد] ؛ ولى مردم بر اثر آن ، او را دوست مى دارند ؟ فرمود : «این ، مژدگانىِ دنیایىِ مؤمن است» .
3 / 3
خوش خویى
9347.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خوش خویى ، دوستى را استوار مى کند .
3 / 4
الإِقبالُ بِالقَلبِ عَلَى اللّه ِ
9348.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : تَفَرَّغوا مِن هُمومِ الدُّنیا مَا استَطَعتُم ؛ فَإِنَّهُ مَن أقبَلَ إلَى اللّه ِ بِقَلبِهِ جَعَلَ اللّه ُ قُلوبَ العِبادِ مُنقادَةً إلَیهِ بِالمَوَدَّةِ وَالرَّحمَةِ، وکانَ اللّه ُ بِکُلِّ خَیرٍ یُسرِعُ .(11)
9349.عنه صلى الله علیه و آله : ما أقبَلَ عَبدٌ بِقَلبِهِ إلَى اللّه ِ إلّا جَعَلَ اللّه ُ قُلوبَ المُؤمِنینَ تَفِدُ إلَیهِ بِالوُدِّ وَالرَّحمَةِ ، وکانَ اللّه ُ بِکُلِّ خَیرٍ إلَیهِ أسرَعَ .(12)
3 / 5
الإِحسانُ إلَى النّاسِ
الکتاب
» وَ لَا تَسْتَوِى الْحَسَنَةُ وَ لَا السَّیِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِى هِىَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِى بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُ عَدَ وَةٌ کَأَنَّهُ وَلِىٌّ حَمِیمٌ » .(13)
الحدیث
9350.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : إذا أرَدتَ أن یُحِبَّکَ المَخلوقونَ فَأَحسِن إلَیهِم ، وَارفُض ما فی أیدیهِم .(14)
9351.عنه صلى الله علیه و آله : جُبِلَتِ القُلوبُ عَلى حُبِّ مَن أحسَنَ إلَیها ، وبُغضِ مَن أساءَ إلَیها .(15)
3 / 4
با دل به خدا روى آوردن
9348.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر چه مى توانید ، از اندوه هاى دنیا فارغ شوید ؛ زیرا هر که با دل خود به خدا روى بیاورد ، خدا دل هاى بندگان را به دوستى و مهربانى ، رام او خواهد ساخت ، و خدا به هر خیرى [برایش]مى شتابد .
9349.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر گاه بنده اى با دل خود به خدا روى بیاورد ، خدا ، دل هاى مؤمنان را بر آن مى دارد تا با دوستى و مهربانى ، به او روى آورند ، و خدا در هر خیرى براى او ، شتابان تر [از خود او] است .
3 / 5
نیکى کردن به مردم
قرآن
«و نیکى ، با بدى یکسان نیست. [بدى را] به آنچه خود بهتر است ، دفع کن . آن گاه کسى که میان تو و میان او دشمنى است، گویى دوستى یک دل مى گردد» .
حدیث
9350.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هرگاه خواستى که آفریدگان دوستت بدارند ، به آنان نیکى کن و آنچه را در دست دارند ، رها کن (در اموال آنان ، طمع مدار) .
9351.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : دل ها بر دوستىِ کسى که به آنها نیکى کند و دشمنىِ کسى که بدانها بدى کند ، سرشته شده اند .
9352.عنه صلى الله علیه و آله : ومَن بَسَطَ کَفَّهُ لَهُم بِالمَعروفِ رُزِقَ المَحَبَّةَ مِنهُم .(16)
9353.عنه صلى الله علیه و آله : اللّهُمَّ لا تَجعَل لِفاجِرٍ عَلَیَّ یَدا ؛ فَیُحِبَّهُ قَلبی .(17)
3 / 6
بَذلُ النَّوالِ
9354.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : مَن طَلَبَ مَحَبَّةَ النّاسِ فَلیَبذِل مالَهُ .(18)
9355.تاریخ بغداد عن ربعیّ بن خراش : جاءَ رَجُلٌ إلَى النَّبِیِّ صلى الله علیه و آله وقالَ : یا رَسول اللّه ِ دُلَّنی عَلى عَمَلٍ یُحِبُّنِیَ اللّه ُ عَلَیهِ ویُحِبُّنِیَ النّاسُ . فَقالَ صلى الله علیه و آله : إذا أرَدتَ أن یُحِبَّکَ اللّه ُ فَأَبغِضِ الدُّنیا ، وإذا أرَدتَ أن یُحِبَّکَ النّاسُ فَما کانَ عِندَکَ مِن فُضولِها فَانبِذهُ إلَیهِم .(19)
3 / 7
الزُّهدُ فی ما فی أیدِی النّاسِ
9356.سنن ابن ماجة عن سهل بن سعد الساعدیّ : أتَى النَّبِیَّ صلى الله علیه و آله رَجُلٌ فَقالَ : یا رَسول اللّه ِ دُلَّنی عَلى عَمَلٍ إذا أنَا عَمِلتُهُ أحَبَّنِیَ اللّه ُ وأحَبَّنِیَ النّاسُ . فَقالَ رَسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : اِزهَد فِی الدُّنیا یُحِبَّکَ اللّه ُ ، وَازهَد فی ما فی أیدِی النّاسِ یُحِبّوکَ .(20)
9352.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هرکه دستش را براى نیکى به مردم بگشاید ، دوستىِ آنان روزى اش خواهد شد .
9353.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : پروردگارا ! مرا مدیون لطف و نعمت هیچ بدکارى قرار مده ، تا مبادا که قلبم او را دوست بدارد .
3 / 6
بخشش
9354.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هرکه خواستار دوستىِ مردم است ، از دارایىِ خود ببخشد .
9355.تاریخ بغداد ـ به نقل از رِبعى بن خِراش ـ: مردى نزد پیامبر صلى الله علیه و آله آمد و گفت : اى پیامبر خدا ! به کارى راه نمایى ام کن که خدا و مردم ، بدان سبب ، دوستم بدارند . پیامبر خدا فرمود : «هرگاه خواستى خداوندْ دوستت بدارد ، با دنیا دشمنى کن و هر گاه خواستى مردمْ دوستت بدارند ، از افزون دنیا [که بیش از نیاز توست] ، به آنان ببخش» .
3 / 7
بى رغبتى به داشته هاى مردم
9356.سنن ابن ماجة ـ به نقل از سهل بن سعد ساعدى ـ: مردى نزد پیامبر صلى الله علیه و آله آمد و گفت : اى پیامبر خدا ! به کارى راه نمایى ام کن که اگر انجامش دهم ، خدا دوستم خواهد داشت و مردم نیز دوستم خواهند داشت . پیامبر خدا فرمود : «به دنیا بى رغبتى کن تا خدا دوستت بدارد ، و به آنچه در دست مردم است ، بى رغبتى کن تا مردم دوستت بدارند» .
3 / 8
الزِّیارَة
9357.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : الزِّیارَةُ تُنبِتُ المَوَدَّةَ .(21)
9358.عنه صلى الله علیه و آله : یا أهلَ القَرابَةِ تَزاوَروا ، ولا تَجاوَروا، وتَهادَوا ؛ فَإِنَّ الهَدِیَّةَ تَسُلُّ السَّخیمَةَ، وَالزِّیارَةَ تُثبِتُ المَوَدَّةَ .(22)
9359.عنه صلى الله علیه و آله : یا أهلَ القَرابَةِ تَزاوَروا ، ولا تَتَجاوَروا، وتَهادَوا ؛ فَإِنَّ الزِّیارَةَ تَزیدُ فِی المَوَدَّةِ، وَالتَّجاوُرَ یُحدِثُ القَطیعَةَ، وَالهَدِیَّةَ تَسُلُّ الشَّحناءَ .(23)
3 / 9
صِلَةُ الرَّحِمِ
9360.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : صِلَةُ القَرابَةِ مَحَبَّةٌ فِی الأَهلِ ، ومَثراةٌ فِی المالِ ، ومَنسَأَةٌ فِی الأَجَلِ .(24)
3 / 10
إفشاءُ السَّلامِ
9361.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : لا تَدخُلونَ الجَنَّةَ حَتّى تُؤمِنوا ، ولا تُؤمِنوا حَتّى تَحابّوا . أوَلا أدُلُّکُم عَلى شَیءٍ إذا فَعَلتُموهُ تَحابَبتُم ؟ أفشُوا السَّلامَ بَینَکُم .(25)
9362.المستدرک على الصحیحین عن أبی موسى الأشعری : إنَّ رَسول اللّه ِ صلى الله علیه و آله قال : لَن تُؤمِنوا حَتّى تَحابّوا . أفَلا أدُلُّکُم عَلى ما تَحابّوا عَلَیهِ ؟ قالوا : بَلى یا رَسول اللّه ِ . قالَ : أفشُوا السَّلامَ بَینَکُم تَحابّوا ، وَالَّذی نَفسی بِیَدِهِ ، لا تَدخُلُوا الجَنَّةَ حَتّى تَراحَموا . قالوا : یا رَسول اللّه ِ ، کُلُّنا رَحیمٌ . قالَ : إنَّهُ لَیسَ بِرَحمَةِ أحَدِکُم ، ولکِن رَحمَةِ العامَّةِ ، رحمَةِ العامَّةِ!(26)
3 / 8
دید و بازدید
9357.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : دید و بازدید ، دوستى را بارور مى کند .
9358.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : اى خویشاوندان! به دیدار یکدیگر بروید و همسایگى مکنید(27) و به یکدیگر هدیه دهید ؛ زیرا هدیه دادن ، کینه را ریشه کن مى کند و دید و بازدید ، دوستى را استوار مى سازد .
9359.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : اى خویشاوندان ! به دیدار یکدیگر بروید و همسایگى مکنید و به یکدیگر هدیه بدهید ؛ زیرا دید و بازدید ، بر دوستى مى افزاید و همسایگى ، جدایى به بار مى آورَد و هدیه دادن ، کینه را ریشه کن مى کند .
3 / 9
صِله رحِم
9360.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : دیدار خویشان ، [مایه] دوستى در خاندان و افزایش دارایى و به تأخیر افتادن مرگ است .
3 / 10
رواج دادن سلام
9361.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : وارد بهشت نخواهید شد ، مگر آن که ایمان بیاورید ؛ و ایمان نخواهید آورد ، مگر آن که یکدیگر را دوست بدارید . آیا شما را به چیزى راه نمایى نکنم که اگر انجامش دهید ، محبوب یکدیگر خواهید گشت ؟ سلام کردن را میان خود ، رواج دهید .
9362.المستدرک على الصحیحین ـ به نقل از ابو موسى اشعرى ـ: پیامبر خدا فرمود : «هرگز ایمان نخواهید آورد ، مگر آن که یکدیگر را دوست بدارید . آیا شما را به چیزى راه نمایى کنم که بر اساس آن ، یکدیگر را دوست بدارید؟» . گفتند : آرى ، اى پیامبر خدا ! فرمود : «میان خودتان سلام کردن را رواج دهید تا یکدیگر را دوست بدارید . سوگند به آن که جانم در دست اوست ، وارد بهشت نخواهید شد ، مگر این که به یکدیگر مهربانى کنید» . گفتند : اى پیامبر خدا! همه ما مهربان هستیم . فرمود: «مقصود، مهربانى شخص شما [به کسانى خاص] نیست ؛ بلکه مهربانى به همگان است ، مهربانى به همگان!» .
3 / 11
الهَدِیَّةُ
9363.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : الهَدِیَّةُ تورِثُ المَوَدَّةَ ، وتُجَدِّدُ الاُخُوَّةَ ، وتُذهِبُ الضَّغینَةَ .(28)
9364.عنه صلى الله علیه و آله : تَهادَوا تَحابّوا ، تَهادَوا ؛ فَإِنَّها تَذهَبُ بِالضَّغائِنِ .(29)
9365.عنه صلى الله علیه و آله : تَهادَوا ؛ فَإِنَّ الهَدِیَّةَ تُضَعِّفُ الحُبَّ ، وتَذهَبُ بِغَوائِلِ الصَّدرِ .(30)
9366.عنه صلى الله علیه و آله : تَهادَوا بِالنَّبِقِ تُحیِی المَوَدَّةَ وَالمُوالاةَ .(31)
3 / 12
المُصافَحَةُ
9367.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : مِن تَمامِ المَحَبَّةِ المُصافَحَةُ .(32)
3 / 11
هدیه دادن
9363.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هدیه دادن ، دوستى به بار مى آورد ، برادرى را تازه مى سازد و کینه را مى زداید .
9364.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : به یکدیگر هدیه دهید ، تا محبوب یکدیگر شوید . به یکدیگر هدیه بدهید؛ زیرا کینه ها را مى زداید .
9365.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : به یکدیگر هدیه بدهید؛ زیرا هدیه ، دوستى را دو برابر مى کند و کینه هاى درونِ سینه را مى زداید .
9366.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : به یکدیگر کُنار(33) هدیه دهید . این کار ، دوستى و یارى را زنده مى سازد .
3 / 12
دست دادن
9367.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : دست دادن ، یکى از نشانه هاى کمالِ دوستى است.
9368.عنه صلى الله علیه و آله : تَصافَحوا وتَهادَوا؛ فَإِنَّ المُصافَحَةَ تَزیدُ فِی المَوَدَّةِ، وَالهَدِیَّةَ تُذهِبُ الغِلَّ.(34)
9369.عنه صلى الله علیه و آله : تَصافَحوا یَذهَبِ الغِلُّ مِن قُلوبِکُم .(35)
3 / 13
طاعَةُ النّاصِحِ
9370.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : . . . طاعَةُ النّاصِحِ ، فَیَتَشَعَّبُ مِنهَا : الزِّیادَةُ فِی العَقلِ ، وکَمالُ اللُّبِّ ، ومَحمِدَةُ العَواقِبِ ، وَالنَّجاةُ مِنَ اللومِ ، وَالقَبولُ ، وَالمَوَدَّةُ .(36)
3 / 14
الاِستِعانَةُ مِنَ اللّه ِ
9371.رسول اللّه صلى الله علیه و آله ـ مِمّا کانَ فی وَصِیَّتِهِ لِعَلِیٍّ علیه السلام: یا عَلِیُّ ، إذا أرَدتَ مَدینَةً أو قَریَةً فَقُل حینَ تُعایِنُها : اللّهُمَّ إنّی أسأَلُکَ خَیرَها ، وأعوذُ بِکَ مِن شَرِّها ، اللّهُمَّ حَبِّبنا إلى أهلِها ، وحَبِّب صالِحی أهلِها إلَینا .(37)
3 / 15
تِلکَ الخِصالُ
9372.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : ثَلاثَةٌ تُخلِصُ المَوَدَّةَ : إهداءُ العَیبِ ، وحِفظُ الغَیبِ ، وَالمَعونَةُ فِی الشِّدَّةِ .(38)
9373.عنه صلى الله علیه و آله : ثَلاثٌ یُصفینَ لَکَ وُدَّ أخیکَ : تُسَلِّمُ عَلَیهِ إذا لَقیتَهُ ، وتُوَسِّعُ لَهُ فِی المَجلِسِ ، وتَدعوهُ بِأَحَبِّ أسمائِهِ إلَیهِ .(39)
9368.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : با یکدیگر دست بدهید و به یکدیگر هدیه دهید ؛ چرا که دست دادن ، بر دوستى مى افزاید و هدیه دادن ، کینه را مى زداید .
9369.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : با یکدیگر دست بدهید ، تا کینه از دل هایتان برود .
3 / 13
پیروى از نصیحتگر
9370.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : . . . پیروى از نصحیتگر (خیرخواه) ، باعث افزایش خرَد ، کمال عقل ، خوش فرجامى ، رهایى از نکوهش ، پذیرش و دوستى مى شود .
3 / 14
یارى جستن از خدا
9371.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله ـ از جمله سفارش هاى ایشان به على علیه السلام ـ: اى على! هرگاه خواستار [ورود به]شهر یا روستایى شدى، به هنگام دیدنش بگو : «بار الها ! من از تو خیر آن را مى خواهم و از شرّش به تو پناه مى برم . بار الها ! ما را محبوب اهل آن کن و اهالىِ درستکار آن را محبوب ما ساز» .
3 / 15
چند خصلت دیگر
9372.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : سه چیز ، دوستى را خالص مى سازد : هدیه کردن عیب هاى یکدیگر [و بیان آنها، براى حلّ مشکل] ؛ پاسدارى [از دوست و بدگویى نکردن از وى] هنگام غایب بودن ؛ و یارى رساندن در سختى .
9373.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : سه چیز ، دوستىِ برادرت را برایت خالص [و یک رنگ] مى کند : هرگاه او را ببینى ، به او سلام کنى ؛ در مجلس ، جا برایش بگشایى ؛ و او را با نامى بخوانى که بیشتر دوست مى دارد .
9374.عنه صلى الله علیه و آله : ثَلاثٌ یُصفینَ لَکُم(40) وُدَّ أخیکَ : تُوَسِّعُ لَهُ فِی المَجلِسِ ، وتَدعوهُ بِأَحَبِّ الأَسماءِ إلَیهِ ، وتَعودُهُ إذا مَرِضَ .(41)
9375.عنه صلى الله علیه و آله : ثَلاثٌ یُصفینَ وُدَّ المَرءِ لِأَخیهِ المُسلِمِ : یَلقاهُ بِالبِشرِ إذا لَقِیَهُ ، ویُوَسِّعُ لَهُ فِی المَجلِسِ إذا جَلَسَ إلَیهِ ، ویَدعوهُ بِأحَبِّ الأَسماءِ إلَیهِ .(42)
9376.عنه صلى الله علیه و آله : ما یُصفی لَکَ وُدَّ أخیکَ المُسلِمِ أن تَکونَ لَهُ فی غَیبَتِهِ أفضَلَ مِمّا تَکونُ لَهُ فی مَحضَرِهِ .(43)
9374.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : سه چیز ، دوستىِ برادرت را برایت خالص [و یک رنگ] مى سازد : در مجلس ، برایش جا بگشایى ؛ او را با نامى بخوانى که بیشتر دوست دارد ؛ و هرگاه بیمار شد ، به عیادتش بروى .
9375.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : سه چیز ، دوستىِ انسان را براى برادر مسلمانش خالص [و یک رنگ]مى سازد : هرگاه او را دید ، با گشاده رویى با او دیدار کند ؛ هرگاه در مجلسى کنارش نشست ، برایش جا بگشاید ؛ و با محبوب ترینِ نام ها نزد او ، صدایش بزند .
9376.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : آنچه دوستىِ برادر مسلمانت را برایت خالص [و یک رنگ] مى سازد ، آن است که در نبودش بیشتر پاسِ خاطر او را داشته باشى تا در حضورش .
1) کتاب من لا یحضره الفقیه: ج 4 ص 380 ح 5818 ، بحار الأنوار : ج 77 ص 165 ح 2 ؛ صحیح البخاری : ج 3 ص 1213 ح 3158 عن عائشة.
2) مریم : 96.
3) المعجم الأوسط : ج 2 ص 57 ح 1240.
4) سنن الترمذی: ج 5 ص 317 ح 3161 عن أبی هریرة.
5) الجعفریّات : ص 177 عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام.
6) نوادر الاُصول : ج 1 ص 426.
7) تفسیر القمّی : ج 2 ص 56 ، بحار الأنوار : ج 35 ص 354 ح 4 وراجع: الدرّ المنثور : ج 5 ص 544.
8) سنن ابن ماجة : ج 2 ص 1412 ح 4225 ؛ معانی الأخبار : ص 322 ح 1 وفیه «یعمل لنفسه» بدل «یعمل العمل للّه » ، بحار الأنوار : ج 71 ص 370 ح 1.
9) تحف العقول: ص 45 ، بحار الأنوار : ج 77 ص 148 ح 71.
10) مریم : آیه 96.
11) الدرّة الباهرة: ص 17 وفی هامشه «کذا ، وفی بعض النسخ : کان اللّه إلیه بکلّ خیر أسرع، وهذا هو الصحیح»، بحار الأنوار : ج 77 ص 166 ح 3.
12) المعجم الأوسط : ج 5 ص 186 ح 5025 عن أبی الدرداء.
13) فصّلت : 34.
14) أعلام الدین : ص 268 عن الإمام علیّ علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 85 ص 164 ح 12.
15) کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 4 ص 381 ح 5826 و ص 419 ح 5917 عن الإمام الرضا علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 77 ص 140 ح 18 ؛ شُعب الإیمان : ج 6 ص 481 ح 8984 عن عبداللّه بن مسعود.
16) کنز الفوائد : ج 1 ص 135 ، بحار الأنوار: ج 75 ص 359 ح 74 و ح 75.
17) المحجّة البیضاء: ج 8 ص 11 عن مسند الفردوس.
18) فردوس الأخبار : ج 4 ص 77 ح 5726 عن أنس بن مالک.
19) تاریخ بغداد : ج 7 ص 270.
20) سنن ابن ماجة: ج 2 ص 1373 ح 4102 ؛ الأمالی للطوسی: ص 140 ح 228 عن محمّد بن عیسى الکندی عن الإمام الصادق علیه السلام نحوه.
21) جامع الأحادیث للقمّی : ص 84 ، بحار الأنوار : ج 74 ص 355 ح 36.
22) مستدرک الوسائل : ج 13 ص 203 ح 15109 عن موسى [بن اسماعیل] عن أبیه عن الإمام الکاظم عن آبائه علیهم السلام.
23) دعائم الإسلام: ج 2 ص 326 ح 1233.
24) عوالی اللآلی : ج 1 ص 255 ح 19 ؛ المعجم الأوسط : ج 8 ص 14 ح 7810 عن عمرو بن سهل نحوه.
25) صحیح مسلم : ج 1 ص 74 ح 93 عن أبی هریرة ؛ مشکاة الأنوار : ص 84 نحوه.
26) المستدرک على الصحیحین : ج 4 ص 185 ح 7310.
27) به قرینه حدیث بعد ، مرادْ این است که خویشاوندان از همسایگى با یکدیگر بپرهیزند ، ولى آمد و شد فراوان داشته باشند.
28) عوالی اللآلی : ج 1 ص 294 ح 183 ، بحار الأنوار : ج 77 ص 166 ح 2.
29) الکافی : ج 5 ص 144 ح 14 عن السکونی عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 75 ص 44 ح 1 ؛ الموطّأ : ج 2 ص 908 ح 16 عن عطاء بن أبی مسلم وفیه «وتذهب الشحناء» بدل «تهادوا فانّها …».
30) المعجم الکبیر : ج 25 ص 163 ح 393 عن اُمّ حکیم بنت وداع الخزاعیّة.
31) الکافی : ج 5 ص 144 ح 13 عن الحسین بن زید عن الإمام الصادق علیه السلام.
32) جامع الأحادیث للقمّی : ص 122.
33) میوه درخت سدر . اشاره به این که هدیه ، هر قدر هم کم ارزش باشد ، موجب محبّت است.
34) دعائم الإسلام : ج 2 ص 326 ح 1232.
35) الفردوس : ج 2 ص 47 ح 2273 عن أنس ؛ عوالی اللآلی : ج 1 ص 294 ح 182 ولیس فیه «من قلوبکم».
36) تحف العقول : ص 18 ، بحار الأنوار : ج 1 ص 119 ح 11.
37) کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 298 ح 2509 ، بحار الأنوار : ج 76 ص 254 ح 48.
38) تنبیه الخواطر : ج 2 ص 121.
39) المستدرک على الصحیحین : ج 3 ص 485 ح 5815 عن عثمان بن طلحة الحجبی.
40) کذا فی المصدر ، وفی المجمع : لک ، وهو أشبه (هامش المصدر).
41) المعجم الاوسط : ج 4 ص 16 عن شیبة الحجبی عن عمه.
42) الکافی : ج 2 ص 643 ح 3 عن السکونی عن الإمام الصادق علیه السلام.
43) فردوس الأخبار : ج 4 ص 389 ح 6658 عن ابن عمر.
