154. امام على علیه السلام – در باره ی چگونگى آفرینش انسان ـ: تا این که چون قامت افراشت و به بُرنایى رسید، گردنکشانه [از حق] رَمید، و در غفلت و نابخردى ره پویید، و از آبشخور هوس خویش نوشید، و براى دنیایش سخت کوشید، براى رسیدن به خوشى ها و ارضاى نیازهایش.
155. امام زین العابدین علیه السلام – در مناجات با خدا ـ:
پس به آنچه مرا به سوى آن کشاندى، تکیه کردم، اگر چه به من گزند رسید و فقر، خوارم کرد و بلا، دامنگیرم شد.
پس اگر اینها – اى معبود من – از خشم تو بر من است، از خشم تو به بردبارى تو پناه مى برم – اى مولاى من ـ، و اگر خواسته اى مرا بیازمایى، بى گمان، ناتوانى و بیچارگى مرا مى دانستى؛ چرا که فرموده اى: «به راستى که انسان، سخت آزمند آفریده شده است. هر گاه او بدى اى رسد، بى تابى مى کند، و هر گاه به او خیر رسد، بخل مى ورزد».
و فرموده اى: «امّا انسان، هر گاه پروردگارش او را بیازماید و گرامى اش دارد و نعمتش دهد، مى گوید:
«پروردگارم مرا گرامى داشته است» و امّا هر گاه او را بیازماید و روزى اش را بر او تنگ گرداند، مى گوید: «پروردگارم مرا خوار داشته است!»».
و فرموده اى: «هر آینه، انسان، از حد مى گذراند، آن گاه که خویشتن را بى نیاز ببیند» و فرموده اى: «و هر گاه به انسان گزندى رسد، ما را، به پهلو خفته یا نشسته یا ایستاده، مى خواند، و چون گزندش را از او برطرف سازیم، چنان مى گذرد که گویى ما را براى گزندى که به او رسیده، نخوانده است» و فرموده اى: «و هر گاه به انسان گزندى رسد، توبه کنان، پروردگارش را مى خواند. سپس چون از جانب خود به او نعمتى بخشد، آنچه را که پیش تر براى رفع آن به درگاه او دعا مى کرد، از یاد مى بَرَد» و فرموده اى: «و انسان [همان گونه] که خیر را فرا مى خوانَد، [پیشامد] بد را مى خواند، و انسان، شتاب زده است» و فرموده اى: «و هر گاه به انسان از جانب خود، رحمتى چشانیم، بِدان شادمان مى شود».
راست گفته اى و درست فرموده اى، اى مولاى من! اینها صفات من اند که در خویش مى شناسم، و به قدرت تو در من نهاده شده اند؛ امّا تو از جانب خویش، به من وعده اى نیکو داده اى [و آن این] که تو را بخوانم و تو پاسخم دهى. پس اینک من، چنان که فرمانم داده اى، تو را مى خوانم. پس تو نیز چنان که وعده ام داده اى، اجابتم فرما و نعمتت را به من باز گردان، و مرا از وضعى که دارم، به بهتر از آن منتقل کن، تا از طریق آن به خشنودى تو دست یابم و به آنچه در نزد خویش براى دوستان خوبت آماده ساخته اى، نایل آیم، که تو شنونده دعایى، و نزدیکى و اجابت کننده اى. درود خدا بر محمّد و خاندان پاک و پاکیزه و نیک او باد!
156. امام باقر علیه السلام: سرشت آدمیان، ترکیب شده است از: شهوت و رغبت و آز و بیم و خشم و خوشى؛ امّا برخى از آدمیان، این خوى ها را با پرهیزگارى و حیا و عزّت نفْس پوشانده اند.
157. امام صادق علیه السلام: سه خصلت، در سرشت آدمیان، نهاده شده است: حسد و آز و هوس.
