آیات و احادیثى را که بر اهمّیت و ارزش ممتاز انسان در جهان آفرینش، دلالت دارند، مى توان به شش دسته تقسیم کرد:
الف ـ روشن ترین آیه اى که بر اهمّیت آفرینش انسان دلالت دارد، آیه اى است که در آن، خداوند، در پىِ آفرینش این موجود پیچیده، بدین گونه از خود، ستایش مى نماید: «فَتَبَارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ.(1)
خجسته است خداوند، که بهترین آفریننده است».
گفتنى است که خداوند متعال، در قرآن، تنها یک بار از خود با توصیف «بهترین آفریننده» ستایش کرده و آن هم هنگام آفرینش انسان است.
ب ـ آیات و احادیثى که بر کرامت انسان و برترى او بر سایر آفریده ها دلالت دارند.(2)
ج ـ آیات و احادیثى که تصریح مى کنند که آنچه در زمین است، بلکه همه ی جهان، براى انسان، آفریده شده است.(3)
د ـ آیات و احادیثى که دلالت دارند که خداوند متعال، همه ی آنچه را در آسمان ها و زمین است، مسخّر انسان کرده است.(4)
ه ـ آیات و احادیثى که ویژگى هاى مثبت انسان را بیان کرده اند.(5)
و ـ آیات و احادیثى که به موقعیت «انسان کامل» نظر دارند و این که انسان در سیر تکاملى خود، مى تواند به نقطه اى برسد که مظهر اسما و صفات الهى گردد و بدین سان، خلیفه خدا، مسجود فرشتگان و امامِ ملکوتیان شود.(6)
1) مؤمنون: آیه 14.
2) ر. ک: ص 85 (انسان / فصل سوم: برترى هاى انسان / گرامیداشت الهى).
3) ر. ک: ص 91 (انسان / فصل سوم: برترى هاى انسان / آفرینش آنچه در زمین است، براى انسان).
4) ر. ک: ص 93 (انسان / فصل سوم: برترى هاى انسان / آنچه در آسمانها و زمین است، مسخر اوست).
5) ر. ک: ص 135 (انسان / فصل پنجم: ویژگی های ستودنی انسان).
6) ر. ک: ص 207 (انسان / فصل نهم: انسان کامل).
