6 / 1
أهَمیَّةُ اِنتِخابِ الخَلیل
9426.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : المَرءُ عَلى دینِ خَلیلِهِ و قَرینِهِ .(1)
9427.عنه صلى الله علیه و آله : الرَّجُلُ على دینِ خَلیلِهِ ، فَلیَنظُر أحَدُکُم مَن یُخالِلُ .(2)
9428.عنه صلى الله علیه و آله : اِعتَبِرُوا الأَرضَ بِأَسمائِها ، وَ اعتَبِرُوا الصَّاحِبَ بِالصّاحِبِ .(3)
9429.عنه صلى الله علیه و آله : اِختَبِرُوا النّاسَ بِأَخدانِهِم ؛ فَإِنَّما یُخادِنُ الرَّجُلَ مَن یُعجِبُهُ نَحوُهُ .(4)
9430.عنه صلى الله علیه و آله : اِختَبِرُوا النّاسَ ؛ فَإِنَّ الرَّجُلَ یُجاذِبُ مَن یُعجِبُهُ .(5)
6 / 1
اهمّیت گزینش دوست
9426.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : انسان ، به دینِ دوست و همنشین خویش است .
9427.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : انسان ، به دین دوستش است . پس هریک از شما باید بنگرد که با چه کسى دوستى مى کند .
9428.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : سرزمین را به نام هایش بسنجید ، و دوست را به دوست [او] .
9429.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : مردم را با دوستانشان بیازمایید ؛ زیرا انسان [از نظر اخلاقى و عملى] ، مجذوب کسى مى شود که از او خوشش مى آید .
9430.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : مردم را بیازمایید ؛ زیرا انسان [از نظر اخلاقى و عملى] ، مجذوب کسى مى شود که از او خوشش مى آید .
6 / 2
قِلَّةُ الصَّدیقِ الصَّدوقِ
9431.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : أقَلُّ ما یَکونُ فی آخِرِ الزَّمانِ أخٌ یوثَقُ بِهِ ، أو دِرهَمٌ مِن حَلالٍ .(6)
9432.عنه صلى الله علیه و آله : قَلَّما یوجَدُ فی آخِرِ اُمَّتی دِرهَمٌ مِن حَلالٍ ، أو أخٌ یوثَقُ بِهِ .(7)
9433.عنه صلى الله علیه و آله : سَیَأتی عَلَیکُم زَمانٌ لا یَکونُ فیهِ شَیءٌ أعَزُّ مِن ثَلاثٍ : دِرهَمٍ حَلالٍ ، أو أخٍ یُستَأنَسُ بِهِ ، أو سُنَّةٍ یُعمَلُ بِها .(8)
9434.مسند ابن حنبل عن معاذ عن رسول اللّه صلى الله علیه یَکونُ فی آخِرِ الزَّمانِ أقوامٌ إخوانُ العَلانِیَةِ أعداءُ السَّریرَةِ . فَقیلَ : یا رَسول اللّه ِ ، فَکَیفَ یَکونُ ذلِکَ ؟ ! قالَ : ذلِکَ بِرَغبَةِ بَعضِهِم إلى بَعضٍ ، ورَهبَةِ بَعضِهِم إلى بَعضٍ .(9)
6 / 3
التَّحذیرُ مِن قَرینِ السَّوءِ
الکتاب
» قَالَ قَآئِلٌ مِّنْهُمْ إِنِّى کَانَ لِى قَرِینٌ – یَقُولُ أَءِنَّکَ لَمِنَ الْمُصَدِّقِینَ – أَءِذَا مِتْنَا وَکُنَّا تُرَابًا وَ عِظَـمًا أَءِنَّا لَمَدِینُونَ – قَالَ هَلْ أَنتُم مُّطَّـلِعُونَ – فَاطَّـلَعَ فَرَءَاهُ فِى سَوَآءِ الْجَحِیمِ » .(10)
» وَ یَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى یَدَیْهِ یَقُولُ یَــلَیْتَنِى اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلاً – یَـوَیْلَتَى لَیْتَنِى لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِیلاً – لَّقَدْ أَضَلَّنِى عَنِ الذِّکْرِ بَعْدَ إِذْ جَآءَنِى وَ کَانَ الشَّیْطَـنُ لِلْاءِنسَـنِ خَذُولًا » .(11)
6 / 2
کم بودنِ دوست راستین
9431.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : کم ترین چیزى که در آخِرْ زمان یافت مى شود ، برادر قابل اعتماد است ، یا دِرهمى از حلال .
9432.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : در [روزگار] آخر امّت من ، کمتر چیزى که یافت مى شود ، دِرهمى از حلال است یا برادرى قابل اعتماد .
9433.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : روزگارى به شما روى خواهد آورد که در آن ، چیزى کمیاب تر از این سه نیست : دِرهمى از حلال ، یا برادرى که با او انس گیرند ، یا سُنّتى که بدان عمل کنند .
9434.مسند ابن حنبل ـ به نقل از مُعاذ ـ: پیامبر خدا فرمود : «در آخِرْ زمان ، کسانى خواهند بود که در ظاهر ، برادرند و در نهان ، دشمن هستند» . گفتند : اى پیامبر خدا ! چگونه چنین چیزى ممکن است ؟ فرمود : «این [دوگانگى] ، به سبب امید برخى به برخى کسان است و بیم برخى از برخى دیگر» .
6 / 3
هشدار درباره همنشین بد
قرآن
«گوینده اى از آنان مى گوید: «راستى ، من [در دنیا] همنشینى داشتم، [که به من] مى گفت: آیا واقعاً تو از باوردارندگان [ـِ معاد]هستى ؟ آیا وقتى مُردیم و خاک و [مشتى] استخوان شدیم، آیا واقعاً جزا مى یابیم؟» . [مؤمن] مى پرسد: «آیا شما اطّلاع دارید [کجاست] ؟» . پس اطّلاع حاصل مى کند، و او را در میان آتش مى بیند» .
«و روزى است که ستمکار ، دست هاى خود را مى گَزد [و] مى گوید: «اى کاش با پیامبر ، راهى بر مى گرفتم ! اى واى! کاش فلانى را دوست [خود] نگرفته بودم! او [بود که] مرا به گم راهى کشانید پس از آن که قرآن به من رسیده بود» . و شیطان ، همواره فرو گذارنده انسان است» .
» وَ مَن یَعْشُ عَن ذِکْرِ الرَّحْمَـنِ نُقَیِّضْ لَهُ شَیْطَـنًا فَهُوَ لَهُ قَرِینٌ – وَ إِنَّهُمْ لَیَصُدُّونَهُمْ عَنِ السَّبِیلِ وَیَحْسَبُونَ أَنَّهُم مُّهْتَدُونَ – حَتَّى إِذَا جَآءَنَا قَالَ یَالَیْتَ بَیْنِى وَ بَیْنَکَ بُعْدَ الْمَشْرِقَیْنِ فَبِئْسَ الْقَرِینُ » .(12)
» وَ أَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ یَتَسَآءَلُونَ – قَالُواْ إِنَّکُمْ کُنتُمْ تَأْتُونَنَا عَنِ الْیَمِینِ – قَالُواْ بَل لَّمْ تَکُونُواْ مُؤْمِنِینَ – وَ مَا کَانَ لَنَا عَلَیْکُم مِّن سُلْطَـنٍ بَلْ کُنتُمْ قَوْمًا طَـغِینَ – فَحَقَّ عَلَیْنَا قَوْلُ رَبِّنَآ إِنَّا لَذَآئِقُونَ – فَأَغْوَیْنَـکُمْ إِنَّا کُنَّا غَـوِینَ » .(13)
» وَ قَیَّضْنَا لَهُمْ قُرَنَآءَ فَزَیَّنُواْ لَهُم مَّا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ مَا خَلْفَهُمْ وَ حَقَّ عَلَیْهِمُ الْقَوْلُ فِى أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِم مِّنَ الْجِنِّ وَ الْاءِنسِ إِنَّهُمْ کَانُواْ خَـسِرِینَ » .(14)
الحدیث
9435.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : أوحَشُ الوَحشَةِ قَرینُ السَّوءِ .(15)
9436.عنه صلى الله علیه و آله : إیّاکَ وقَرینَ السَّوءِ ؛ فَإِنَّکَ بِهِ تُعرَفُ .(16)
9437.عنه صلى الله علیه و آله : إیّاکَ وصاحِبَ السَّوءِ ؛ فَإِنَّهُ قِطعَةٌ مِنَ النّارِ ، لا یَنفَعُکَ وُدُّهُ ، ولا یَفی لَکَ بِعَهدِهِ .(17)
9438.عنه صلى الله علیه و آله ـ کانَ یَقولُ ـ: اللّهُمَّ إنّی أعوذُ بِکَ مِن صاحِبِ غَفلَةٍ ، وقَرینِ سَوءٍ .(18)
9439.عنه صلى الله علیه و آله : الوَحدَةُ خَیرٌ مَن جَلیسِ السَّوءِ ، وَالجَلیسُ الصّالِحُ خَیرٌ مِنَ الوَحدَةِ .(19)
«و هر کس از یاد [خداى] رحمان دل بگردانَد، بر او شیطانى مى گماریم تا براى وى دمسازى باشد. و مسلّماً آنها (شیطان ها) ایشان را از راه باز مى دارند و [آنها] مى پندارند که راه یافتگان اند . تا آن گاه که او [با دمسازش] به حضور ما آید، [خطاب به شیطان] مى گوید: «اى کاش میان من و تو، فاصله خاور و باختر بود، که چه بد دمسازى هستى!»» .
«و بعضى روى به بعضى دیگر مى آورند [و] از یکدیگر مى پرسند. مى گویند: «شما [ظاهراً] از درِ راستى با ما در مى آمدید [و خود را حق به جانب مى نمودید]» . [متّهمان] مى گویند: «[نه!] بلکه [خودتان] با ایمان نبودید. و ما بر شما هیچ تسلّطى نداشتیم ؛ بلکه خودتان سرکش بودید. پس فرمان پروردگارمان بر ما سزاوار آمد . ما واقعاً باید [عذاب را] بچشیم. و شما را گم راه کردیم ؛ زیرا خودمان گم راه بودیم»» .
«و براى آنان ، دمسازانى گذاشتیم . پس آنچه در دسترس ایشان و آنچه در پىِ آنان بود ، در نظرشان زیبا جلوه دادند و فرمان [ـِ عذاب] در میان امّت هایى از جنّ و انس ـ که پیش از آنان روزگار به سر برده بودند ـ ، بر ایشان واجب آمد ؛ چرا که آنها زیانکاران بودند» .
حدیث
9435.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : تنهاترین تنهایى ، همنشین بد است .
9436.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : از همنشین بد بپرهیز ؛ چرا که تو را با او مى شناسند [و مى سنجند] .
9437.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : از همنشین بد بپرهیز ؛ زیرا پاره آتش است ؛ نه دوستى اش به تو سود مى رساند و نه پیمانت را نگه مى دارد .
9438.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله ـ پیوسته مى فرمود ـ: بار الها ! از یار غافل و همنشین بد ، به تو پناه مى آورم .
9439.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : تنهایى ، بهتر از همنشین بد است و همنشین درستکار ، بهتر از تنهایى است .
6 / 4
خَیرُ الإِخوانِ
9440.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : خَیرُ الإِخوانِ المُساعِدُ عَلى أعمالِ الآخِرَةِ .(20)
9441.عنه صلى الله علیه و آله : خَیرُ إخوانِکَ مَن أعانَکَ عَلى طاعَةِ اللّه ِ ، وصَدَّکَ عَن مَعاصیهِ ، وأمَرَکَ بِرِضاهُ .(20)
6 / 4
بهترینِ برادران
9440.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترینِ برادران ، کسى است که در انجام دادن کارهاى آخرتى ، کمکْ کار باشد .
9441.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترینِ برادرانت ، کسى است که تو را در پیروى از خدا ، یارى کند و تو را از نافرمانى او بازدارد و به خشنود ساختن او فرمانت دهد .
1) الکافی : ج 2 ص 375 ح 3 و ص 642 ح 10 کلاهما عن عمر بن یزید عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 74 ص 201 ح 40 ؛ مسند الشهاب : ج 1 ص 142 ح 187 عن أبی هریرة ولیس فیه «قرینه».
2) سنن أبی داوود: ج 4 ص 259 ح 4833 عن أبی هریرة ؛ الأمالی للطوسی : ص 518 ح 1135 عن المجاشعی عن الإمام الرضا عن آبائه علیهم السلام عنه صلى الله علیه و آله ، بحارالأنوار : ج 74 ص 192 ح 12.
3) الجامع الصغیر : ج 1 ص 172 ح 1136 نقلاً عن ابن عدی فی الکامل عن ابن مسعود والبیهقی فی شُعب الإیمان.
4) تنبیه الخواطر : ج 2 ص 249.
5) الاختصاص : ص 366.
6) تحف العقول : ص 54 ، بحار الأنوار : ج 77 ص 157 ح 141.
7) تاریخ بغداد : ج 12 ص 385 عن ابن عمر.
8) المعجم الأوسط : ج 1 ص 35 ح 88 عن حذیفة.
9) مسند ابن حنبل : ج 8 ص 244 ح 22116.
10) الصافّات : 51 ـ 55.
11) الفرقان : 27 ـ 29.
12) الزخرف : 36 ـ 38.
13) الصافّات : 27 ـ 32.
14) فصّلت : 25.
15) جامع الأحادیث للقمّی : ص 83 ، بحار الأنوار : ج 74 ص 167 ح 32.
16) تاریخ دمشق : ج 14 ص 46 عن أنس.
17) الفردوس : ج 1 ص 389 ح 1569 عن أنس.
18) الزهد لابن المبارک : ص 303 ح 875.
19) المستدرک على الصحیحین: ج 3 ص 387 ح 5466 ؛ الأمالی للطوسی: ص 535 ح 1162 کلاهما عن أبی ذرّ.
20) تنبیه الخواطر : ج 2 ص 123.
