گفتنى است که همه ی مفسّران شیعه و بسیارى از مفسّران اهل سنّت بر این باورند که آیه ی تطهیر در باره ی اصحاب کسا یعنى پیامبر صلى الله علیه و آله، على، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام نازل شده است و منظور از «اهل بیت» آنان اند.(1)
البتّه در میان اهل سنّت، آراى دیگرى نیز در تفسیر «اهل بیت» در آیه ی تطهیر، وجود دارد، که عبارت اند از:
1. مقصود، همسران پیامبر صلى الله علیه و آله اند.
2. مقصود، همسران پیامبر صلى الله علیه و آله و نیز على و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام اند.
3. مقصود، همه خاندان پیامبر صلى الله علیه و آله اعم از همسران، فرزندان، نزدیکان و حتّى خدمتکاران منزل ایشان اند.
4. مقصود، همه کسانى اند که صدقه بر آنها حرام است.(2)
با تأمّل در آنچه در تبیین معناى «اهل بیت» بیان شد، مشخّص مى گردد که هیچ یک از این آرا قابل قبول نیستند. تنها پرسشى که در باره آیه ی تطهیر به ذهن مى آید، این است که: چرا در میان بیان وظایف همسران پیامبر صلى الله علیه و آله، مطلبى آمده که شامل همسران پیامبر صلى الله علیه و آله نمى شود؟
به این پرسش، پاسخ هایى داده شده، از جمله این که: این، تنها مورد نیست که در قرآن، آیاتى در کنار هم قرار دارند که مسائل مختلفى را بیان مى کنند و قرآن، آکنده از این گونه موارد است. همچنین در کلام فصحاى عرب و اشعار آنان نیز نمونه هاى فراوانى از این دست دیده مى شود.
علّامه طباطبایى نیز در پاسخ به این پرسش فرموده: هفتاد روایت در شأن نزول آیه تطهیر نقل شده که در میان آنها حتّى یک روایت وجود ندارد که بگوید: آیه ی تطهیر دنبال آیات مربوط به همسران پیامبر خدا صلى الله علیه و آله نازل شده است، و از مفسّران هم، حتّى یک نفر، این سخن را نگفته است. کسانى هم که گفته اند آیه ی مورد بحث، مخصوص همسران پیامبر خدا صلى الله علیه و آله است چنان که به عکرمه و عروه نسبت داده شده ـ، نگفته اند آیه ی تطهیر همراه با آیات مربوط به همسران پیامبر صلى الله علیه و آله نازل شده است.
بنا بر این، باید گفت: آیه ی تطهیر از جهت نزول، جزو آیات مربوط به همسران پیامبر صلى الله علیه و آله و متّصل به آنها نیست، و قرار گرفتن آن در میان آن آیات، یا به دستور پیامبر صلى الله علیه و آله بوده و یا بعد از رحلت ایشان به هنگام گردآورى قرآن، ضمن آن آیات قرار گرفته است.
مؤیّد این سخن، آن است که اگر این قسمت از آیه ی «وَ قَرْنَ فِى بُیُوتِکُنَّ» که در حال حاضر، جزو آن است حذف شود، آیه ی یاد شده با آیه ی بعدى کاملاً منسجم است و به نظر نمى رسد چیزى از آن حذف شده باشد….(3)
اکنون، متن آیات و احادیثى که مى توانند در شناخت هر چه بیشتر مفهوم «اهل بیت» در آیه ی تطهیر به ما کمک کنند، با نظامى نو و تحلیل هاى مورد نیاز، ارائه مى گردد.
1) البتّه پیروان اهل بیت علیهم السلام معتقدند که «اهل بیت» بر یازده امام از فرزندان امام على علیه السلام نیز اطلاق مى گردد.
2) براى آگاهى بیشتر از این چهار نظریه، ر. ک: دائرة المعارف بزرگ اسلامى: ج 10 ص 465 – 466 و همین دانش نامه: ج 9 ص 301 ح 70.
3) ر. ک: المیزان فى تفسیر القرآن: ج 16 ص 330.
